Psychoterapia psychodynamiczna zakłada, że przyczyną większości psychologicznych problemów zdrowotnych i zaburzeń w relacjach z innymi ludźmi są dynamiczne siły kierujące osobowością człowieka. W wyniku ich sprzeczności dochodzi do wewnętrznych konfliktów między różnymi warstwami osobowości. Zadaniem terapeuty jest zatem słuchanie, interpretacja słów pacjenta i wspieranie go przy odkrywaniu nieuświadomionych motywów oraz wyjaśnianiu procesów, które są źródłem jego emocji i trudności. Warto zaznaczyć, że według badań, metody wykorzystywane w terapii psychodynamicznej należą do jednych z najbardziej skutecznych sposobów pracy z pacjentami.
Początki perspektywy psychodynamicznej
Modalność psychodynamiczna wywodzi się z psychoanalizy stworzonej przez Zygmunta Freuda, który jako pierwszy rozpoczął refleksję nad nieświadomością. Zauważył, że osobowość człowieka to nie tylko racjonalne i świadome zachowania. Żeby pomóc pacjentowi trzeba dotrzeć również do jego podświadomych i nieuświadomionych konfliktów, dążeń i potrzeb. Jak wygląda to w praktyce?
Nurt psychodynamiczny opiera się na założeniu, że źródłem większości problemów są trudne emocje i zdarzenia z przeszłości. Z biegiem czasu, trafiają do nieświadomości i przybierają postać nieprzepracowanego problemu, zwanego również konfliktem psychologicznym. W rezultacie u pacjentów rozwijają się lęki, zaburzenia nastroju czy osobowości. Uczestnictwo w terapii pozwala na przeniesienie problemu do świadomości i zwalczenie utartych schematów myślenia oraz zrozumienie skrywanych motywów.
Czym wyróżnia się psychoterapia psychodynamiczna?
Jak wynika z nazwy, psychoterapia psychodynamiczna opiera się na badaniu dynamizmów pacjenta, czyli jego myśli, uczuć, reakcji werbalnych i pozawerbalnych. Głównym celem terapii jest pomoc pacjentowi w stopniowym zrozumieniu nieświadomych przyczyn wewnętrznych konfliktów, a następnie zmotywowanie go do zmiany systemu przekonań i nauki radzenia sobie z emocjami i problemami.
Podczas terapii pracuje się głównie nad zaburzeniami osobowości, zaburzeniami lękowymi i depresyjnymi, problemami z poczuciem własnej wartości oraz trudnościami w relacjach. Choć ten rodzaj psychoterapii charakteryzuje się dużą skutecznością, jest również długoterminowy. Dopóki pacjent nie uświadomi sobie przyczyn swoich problemów, będą one źródłem kolejnych lęków i zaburzeń. Ilość sesji zależy od stanu psychicznego pacjenta, jego postawy podczas leczenia, a także problemu, z którym się zmaga.
Warto zaznaczyć, że terapia psychodynamiczna kładzie szczególny nacisk na relację terapeutyczną oraz dialog terapeutyczny. Dzięki tym dwóm elementom pacjent może lepiej zrozumieć, w jaki sposób odbiera i kreuje rzeczywistość. Z kolei terapeuta poprzez rozmowę pomaga pacjentowi spojrzeć na jego przeżycia z innej perspektywy.
Relacja pacjent – terapeuta
Spotkania odbywają się „twarzą w twarz”. Podczas nich pacjent z psychoterapeutą wspólnie dokonują obszernej analizy, która obejmuje zarówno aktualne przeżycia, jak i doświadczenia z przeszłości oraz relację terapeutyczną. Pacjent jest motywowany, aby otwarcie i szczerze opowiadać o swoich kłopotach, uczuciach, pragnieniach czy trudnościach, ponieważ dla terapeuty ważny jest subiektywny świat jego przeżyć. Na tej podstawie może wychwycić wewnętrzne konflikty, nad którymi będą pracować w dalszej części terapii.
Podczas sesji to pacjent nadaje kierunek oraz tempo, a terapeuta dostosowuje się do jego potrzeb i możliwości. Nie doradza i nie podpowiada rozwiązań – jego celem jest towarzyszenie pacjentowi w przepracowaniu trudnych momentów za pomocą mechanizmu przenoszenia. W trakcie rozmowy pacjent ujawnia terapeucie swoje uczucia, które czuł wobec ważnej dla niego osoby związanej z emocjonalnym konfliktem. Dzięki temu wspólnie mają szansę na odkrycie tego, co stało się przeszkodą w stworzeniu prawidłowej struktury osobowości. Pacjent jest w stanie dostrzec zależności pomiędzy przeszłością a tym, co dzieje się tu i teraz, a następnie przełamać swój strach przed zmianą. W ten sposób buduje bazę do wprowadzenia korzystnych zmian w funkcjonowaniu.